Al van jongs af aan had ik de droom om met honden te werken. Dit begon met de wens om blindengeleidehondtrainer te worden. Lange tijd heeft dit op de achtergrond gespeeld. Door gesprekken met onze bestuurder Cornelie is het vlammetje weer aangewakkerd. Ik heb de afgelopen twee jaar veel onderzoek gedaan: ik ben bij scholen op bezoek gegaan waar er ‘gewerkt’ wordt met een schoolhond en ik heb gesprekken met het bestuur, MR en team gevoerd. Ondertussen ben ik begonnen met een training tot therapiehond begeleider. Deze rond ik maart 2024 af. Dan ben ik officieel therapiehond begeleider.

Op dit moment kan ik starten met het introduceren van een schoolhond op de Opstap. Dus geen hond als maatje alleen, maar juist ook als middel om kinderen iets te leren. Als team waren we al snel enthousiast, maar we wisten dat we dit zorgvuldig moesten aanpakken.

Samen met de werkgroep, bestaande uit een dierenarts, MR-leden en teamleden hebben we een document opgesteld met alle mogelijke vragen die ouders konden hebben en onze antwoorden daarop. Tevens heeft de dierenarts, Ko Schoenmakers, namens de praktijk ‘Dierenkliniek IJsselstein’ een belangrijke brief opgesteld. Ik ben heel blij met de toezegging van Dierenkliniek IJsselstein waarin aangegeven wordt zorg te dragen voor de gezondheid van Jip. Wij willen iedere drie maanden monitoren hoe het met de schoolhond op De Opstap gaat.

Een hond op school vraagt veel denkwerk

We hebben, voordat Jip bij ons op school kwam, veel denkwerk verricht. We hebben met elkaar afgesproken wat het doel zou zijn, hoe we de veiligheid kunnen waarborgen en hoe we hygiënisch kunnen blijven werken. Een Nizinny verhaart niet, dat scheelt flink in de hygiëne. Ook moesten we nadenken over het aantal prikkels voor de hond zelf, dierenwelzijn is vanzelfsprekend een prioriteit. Daarnaast hebben we uitgesproken dat het kindbelang en medewerkersbelang altijd voorgaat.

Het inzetten van een hond op school

En dan natuurlijk het allerbelangrijkst, wat doet Jip nou eigenlijk als hond bij ons op school? Na een jaar snuffelstage, waarbij we Jip als pup gaan laten wennen aan alle prikkels van een basisschool, gaat Jip aan het ‘werk’.

Jip is 1 dag per week bij ons op school. In principe altijd de dinsdag, maar bij uitzondering kan het ook op een andere dag in de week zijn. Gaat het heel erg goed, dan zal de hond twee dagen op school zijn. De overige dagen is hij thuis bij zijn baasje. Het is belangrijk, dat hij een vaste baas heeft. Die dag zal Jip in de ruimte van de directeur zijn. Hij heeft daar een vaste plek en gaat vooral kinderen bij het ontprikkelen gedurende de dag helpen. Ook kan Jip lekker voorgelezen worden, hij wordt ook onze leeshond. Ook kinderen die stevig moeten gaan staan en grenzen moeten gaan aangeven kunnen in de toekomst door Jip door middel van spiegelen geholpen worden. De hond wordt voor dat werk opgeleid.

Prachtige praktijkvoorbeelden die ik op de bezochte scholen heb gezien

Een meisje in groep 4. Hoogbegaafd en dyslectisch. Leest op niveau groep 3. Ze komt van een andere school omdat ze gepest is. Gaat voorlezen aan Willem de voorleeshond. Binnen ongeveer 4 maanden zit dit meisje op leesniveau groep 6. Het meisje werd ook uit de klas gehaald. Ik vroeg aan haar hoe dit nu kan. En hoe de voorleeshond haar geholpen heeft. Er kwam een even simpel als ontzettend krachtig antwoord. ‘Een hond oordeelt niet’.
Op dezelfde school was er een Oekraïens jongetje dat erg veel leed heeft gezien. Hij was 5 jaar. Het jongetje maakte maar geen contact met de leerkracht. Uiteindelijk is toch de hond op een verantwoorde manier de klas in gebracht. Gewoon om te vertellen hoe om te gaan met de hond. Tijdens het vertellen gaat het jongetje in de lucht aaibewegingen maken. Vervolgens de tafel aaien en op dat moment gaat de hond op de voeten van het jongetje liggen. En begint het jongetje de hond te aaien. Vervolgens kijkt hij vol trots de leerkracht aan.
Een ander prachtig voorbeeld heb ik op internet gelezen en ook op video’s gezien tijdens de vele voorbeelden tijdens de training tot therapiehond begeleider. Een jongen uit groep 3. Deze jongen was heel snel boos op zichzelf, omdat hij vond dat hij alles in 1x moest begrijpen. De therapiehond werd ingezet om dit te spiegelen. De jongen moest de hond op school iets nieuws leren, namelijk het lopen door een hoepel. Dit lukte vanzelfsprekend niet in 1x, hij moest heel geduldig in kleine stapjes de hond leren wat hij moest doen. Toen mijn collega vroeg of hij nu ook boos op de hond was, omdat het niet in 1x goed ging, moest deze jongen lachen. Natuurlijk was hij niet boos op de hond! Maar hij was wel altijd boos op zichzelf als het niet in 1x lukte. Naar aanleiding van deze ervaring kon de gedragsspecialist met de jongen kijken naar zijn eigen strenge normen.

Hardop spreken in een groep leer je met een hond op school

Een ander voorbeeld waarin een hond op school echt iets heeft betekend is met een meisje uit groep 6. Dit meisje vond het heel spannend om hardop te praten in de groep. Ze verstopte zich en ging vaak heel binnensmonds praten. Dit werd steeds een beetje erger, waardoor ook 1 op 1 met de leerkracht spannend werd. Er werd een therapiehond ingezet. Deels om te ontspannen, maar vooral ook om te oefenen met je stemgebruik en je houding. Per week zag je het meisje steviger staan en harder praten.

Waarom lukt dit nou wel met een hond op school en lastiger met alleen een menselijke begeleider? Een hond reageert alleen non-verbaal en vindt niets van jouw gedrag. Je mag keer op keer blijven oefenen en hij blijft onvoorwaardelijk enthousiast om je te zien. Daarnaast heeft een dier op veel kinderen een kalmerend effect. Hun hartslag daalt en ze zakken letterlijk meer in hun lijf. Je ziet de houding van kinderen veranderen als ze met een therapiehond werken.

Ook voor volwassenen een verrijking

Een hond op school geeft ook voor het team heel veel plezier. Even spelen met Jip, hem aaien als je zelf wat gespannen bent, een stukje wandelen voor frisse lucht, ook voor ons als team is het heel fijn. Heeft het nadelen? Jazeker… je moet geen panty aantrekken, Jip is goed in het maken van haakjes daarin en je knuffels zijn niet echt helemaal veilig in de klas. Maar als dat alles is?

Veelgestelde vragen over een hond op school

Hoe gaan jullie om met kinderen die allergisch of bang zijn voor honden?

Jip is niet zomaar in de groep aanwezig. Hij heeft een eigen werkplek en komt niet onverwachts bij kinderen in de buurt. Wij weten welke kinderen bang zijn voor honden en welke kinderen allergisch zijn. We gaan afspraken maken op het moment dat Jip de klas in zal gaan. Daar betrekken we ook hun ouders bij. We zien heel vaak dat de angst snel verdwijnt, omdat Jip straks erg gewend is aan drukte en heel rustig zal reageren op kinderen.

We hebben bewust gekozen voor een Nizinny. Deze honden zijn erg intelligent, stabiel en rustig in huis. Ze hebben een grote will-to-please. Deze zijn ook allergie-vriendelijk, al zijn er altijd uitzonderingen. Allergievriendelijk omdat het een ras is dat niet verhaard. Mocht een medewerker of leerling allergisch zijn, dan zullen we in principe Jip uit de buurt houden van onze collega of dit kind. Collega’s en kinderen gaan altijd voor.

Loopt Jip vrij rond?

Nee, een hond moet op school altijd aangelijnd zijn als er kinderen bij zijn. Het blijven dieren en deze kunnen, ook als ze veilig zijn bevonden, onvoorspelbaar reageren. Een uitzondering hierop is als er 1 op 1 begeleiding wordt gegeven of in een klas uitleg gegeven wordt hoe om te gaan met Jip. Ik zal er dan altijd bij zijn. Collega’s, kinderen en hond moeten er altijd voor kunnen kiezen niet bij elkaar te (willen) zijn.

Zijn er op school niet te veel prikkels voor een hond?

Een hond op school die heel gericht wordt ingezet is vanaf pup getraind op het verwerken van prikkels. Jip zal het eerste jaar op school alleen maar ‘stage’ lopen. Door er te zijn en te wennen aan de school en de geuren en geluiden en de positieve ervaringen trainen we Jip om zich thuis te voelen op school. Daarnaast maken we strikte afspraken met de kinderen. Jip heeft rusttijden en aan zijn kleur halsband of een ander herkenbaar teken kunnen ze zien of ze hem wel/niet mogen aaien. Ook moet er altijd ’toestemming’ aan Jip, en mij, worden gevraagd om hem aan te raken (door hem op een bepaalde manier te benaderen). Ik ben goed getraind in het lezen van signalen bij de hond. Als Jip op school onrustig gedrag laat zien, of juist eerder hele subtiele signalen geeft, dan zorg ik voor een ontprikkelend moment voor hem.

Jip is het eerste jaar alleen op dinsdag op school en een enkele keer op donderdag.
In de opbouw naar een ochtend en straks een hele dag op school zal de gewenning in hele kleine stappen gebeuren.

Mogen kinderen Jip altijd aaien?

Nee, dit geldt overigens ook voor teamleden en ouders. Soms heeft hij rust nodig en heeft hij al te ‘hard gewerkt’. We gaan de kinderen leren altijd toestemming te vragen. Door hun hand uit te steken kunnen ze zien hoe Jip reageert. Als hij contact zoekt mag hij aangehaald worden. Deze regels zullen wij jaarlijks in de groepen herhalen.

Aansprakelijkheid

De aansprakelijkheid is geregeld via de aansprakelijkheidsverzekering van de bezitter van de hond en op de aansprakelijkheidsverzekering van het bestuur. Die toezegging is gedaan en bekend bij het bestuur.

Werkgroep RKBS De Opstap en communicatie

In de werkgroep zitten medewerkers van de MR, teamleden en een dierenarts. Samen met deze werkgroep hebben wij dit document opgesteld en ook het schrijven van de dierenarts geeft veel duidelijkheid. Graag zou ik nog een ouder van een kind die angst heeft voor een hond en een ouder van een kind dat allergisch is in de werkgroep verwelkomen. Steeds zullen wij dan om de twee à drie maanden de inbreng van een schoolhond op de Opstap monitoren.

De praktijk

Zoals eerder aangegeven, zal de hond alleen op dinsdag en een enkele keer op donderdag op school zijn. Hoe ziet globaal genomen het eerste jaar van Jip er op de Opstap uit.

De eerste maanden wennen aan de kinderen, medewerkers, het gebouw en aan de omgeving. Dit zal in heel kleine stappen gebeuren.
Jip is steeds even op school, eerst zonder collega’s en kinderen en vervolgens wordt de aanwezigheid met medewerkers en kinderen stapsgewijs uitgebouwd.
Ook het contact met de kinderen zal stapsgewijs plaatsvinden. Overigens zal Jip in principe niet in de groepen 1 t/m 3 worden ingezet. Wel krijgen ook deze kinderen uitleg. Ook dit zal ieder schooljaar herhaald worden.
Eerst krijgen de kinderen uitleg over het omgaan met de hond middels een knuffel en dan volgt een kennismaking met de schoolhond. Zoals gezegd geldt dit voor de groepen 4 t/m 8.

Andere honden op school

Het is niet de bedoeling dat andere honden de school gaan betreden. Dit zou namelijk een territoriumconflict tot gevolg kunnen hebben en wellicht ontstaat er dan een onveilige situatie.

‘Medewerker’ van de maand! Therapiehond Jip maakt het verschil voor kinderen